Ongeveer een op de vijf kinderen is hoogsensitief. Voor zover bekend zijn er even veel hoogsensitieve jongens als meisjes. Hoogsensitiviteit, ook wel hooggevoeligheid genoemd, wordt niet altijd goed begrepen. Vaak wordt dit begrip geassocieerd met 'zweverigheid' of verlegen, overgevoelig of teruggetrokken gedrag waar een kind vanzelf wel overheen groeit.

Hersenen

HSK's (hoogsensitieve kinderen) verwerken hun indrukken complexer dan anderen. Ze nemen allerlei subtiele nuances waar, die anderen missen. Ze observeren voortdurend en herkennen vaak de kleinste veranderingen en details. Het lijkt erop dat HSK’s informatie anders verwerken in de hersenen.

Tijdens een onderzoek kreeg een aantal HSK's een soort zoek-de-verschillenplaatjes voorgelegd terwijl ze in verbinding stonden met een hersenscanner. Het bleek dat hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor complexe visuele verwerking bij HSK’s meer activiteit vertoonden dan bij niet-HSK’s. HSK’s waren bovendien inderdaad beter en sneller in het vinden van kleine verschillen tussen twee afbeeldingen. Een ander onderzoek liet proefpersonen kijken naar foto’s van lachende en sombere gezichten. Hieruit kwam naar voren dat bij hoogsensitieve proefpersonen de hersengebieden, die betrokken waren bij empathie, actiever waren dan die van niet-HSK’s.

Emotionele verwerking

HSK's koppelen een sterke emotionele beleving aan de dingen die ze opmerken. Ze kunnen indrukken pas 'plaatsen' wanneer ze weten wat deze gevoelsmatig voor hen betekenen. Iedere indruk lijkt iets los te maken. Dit kan vreugde, verdriet, afschuw, schrik, angst, verbazing, verwondering of iets anders zijn. Daarom zoeken ze indrukken op en halen deze diep naar binnen, door ze tot een onderdeel van hun innerlijke beleving te maken.

Maar te veel indrukken achter elkaar, of een te heftige indruk ineens, kan tot uitputting leiden. Het kind raakt zo vol, dat het minder goed gaat functioneren. Er ontstaat dan 'overprikkeling'. Dit kan zich uiten in teruggetrokken of juist heel druk gedrag, woedeaanvallen, hangerigheid, op zichzelf willen zijn, huilen, boosheid of concentratieproblemen. Door al die prikkels zijn HSK's snel uitgeput en na afloop is het vaak belangrijk dat ze rust nemen of even alleen zijn.

Intuïtie

HSK's hebben vaak een grotere intuïtie dan anderen. Ze voelen iets wat anderen niet kunnen waarnemen en nemen bijna onbewust waar wat in de persoon tegenover hem omgaat. Ze zuigen soms letterlijk de emoties van anderen op. Waneer iemand verdrietig is kan een HSK zich ook zo voelen. Ook kunnen spanningen in de ruimte vaak feilloos worden aangevoeld. Wanneer er onderlingen irritaties zijn, kunnen ze vaak precies aangeven wie er problemen met elkaar hebben. Het is heel goed mogelijk dat een HSK ze zich niet lekker voelt wanneer het in een gebied komt waar veel negativiteit hangt. Het lichaam van deze kinderen reageert snel op zowel positieve als negatieve prikkels. Ze reageren heftiger op pijn en lichamelijk ongemak. Zij hebben dan ook vaker iemand nodig die ze gerust stelt.

Angst

HSK's kijken het liefst eerst de kat uit de boom. Om een nieuwe situatie goed te kunnen overzien, bekijken ze eerst alles vanaf een veilige afstand en een veilige plaats. Pas als ze vertrouwd zijn met de situatie, nemen ze actief deel.

Door de combinatie van de neiging veel dingen op te merken en diep te reflecteren alvorens te handelen kan een HSK angstig lijken. Wanneer op school verteld wordt over een heftige storm in Frankrijk waarbij caravans geraakt werden door vallende bomen en een persoon daardoor is overleden, denkt het kind daar diep over na en betrekt het gebeuren op zijn eigen situatie. 's Avonds in bed komen de tranen. Het kind wil niet op vakantie, want 'stel je voor dat ook op onze caravan een boom valt, zijn we dan allemaal dood?'.

Sociale interactie

Op het gebied van sociale contacten zijn HSK's erg oplettend. Ze weten bijvoorbeeld nog steeds precies te benoemen wat er in een bepaalde situatie gebeurd is, ook al is dat al lang geleden. Op school observeren HSK's bijvoorbeeld nauwkeurig welke kinderen de neiging hebben om fel te reageren. Ze weten vervolgens precies wat ze bij deze kinderen beter kunnen laten om niet zelf met die felle reactie geconfronteerd te worden.

Invloed van de omgeving

Door hun gevoeligheid voor prikkels ligt in onze drukke en veeleisende maatschappij overprikkeling altijd op de loer. HSK's zijn gevoeliger voor stress dan anderen. Uit onderzoek blijkt dat HSK's die opgroeien in een negatieve omgeving extra gevoelig worden voor stress en afwijzing. Terwijl HSK's die zich gesteund voelen en opgroeien in een rustige, warme omgeving  juist beter kunnen functioneren dan niet-HSK's.

HSK's hebben vaak moeite met mensen met harde stemmen. Bijvoorbeeld de 'boze' stem van de zwemjuf of of de 'kattige' reactie van de leerkracht als een kind iemand iets vraagt, komt bij een HSK tien keer harder binnen en kan al snel een negatief gevoel oproepen. Het kind durft hierdoor niet zo snel meer iets te vragen of is bang om iets verkeerd te doen. Hierdoor kan het zijn dat een HSK deze situaties voortaan maar liever uit de weg gaat.